Met warmte gebouwen koelen. Dat klinkt tegenstrijdig, maar het is mogelijk met de techniek van thermoakoestiek. “De VPRO-documentaire ‘Klimaatjagers’ was in 2013 mijn inspiratie om zelf onderzoek te doen naar de koeling van gebouwen”, vertelt directeur Herbert Berkhout.

Door literatuurstudie kwam Berkhout de techniek van Kees de Blok en Pawel Owczarek tegen. Samen hebben ze het onderzoek voortgezet in een haalbaarheidsstudie. “We vroegen ons onder meer af voor welk gebouw deze techniek geschikt zou zijn. Vraag en aanbod van energie lopen niet synchroon. Bij thermoakoestiek is dat echter juist een voordeel, want op de warmste dagen hebben wij de meeste koeling beschikbaar.”

Studie bewijst werking
Via hogeschool Saxion – hij werkt daar als docent-onderzoeker – kwam hij aan gegevens over een Saxion-nieuwbouwproject. “Uit onze haalbaarheidsstudie bleek dat zonnewarmte inderdaad gebouwen kan koelen, met behulp van de techniek thermoakoestiek.”

De volgende stap was het ontwikkelen van een apparaat. “We hadden er nog niet echt over nagedacht hoe groot het apparaat moest zijn om het op de markt te brengen. Saxion was echter heel positief én bereid om er een te kopen. Toen bleek dus dat er echt klanten voor zijn. Het was niet alleen theorie; ook de markt heeft interesse.” Vervolgens richtten ze hun bedrijf SoundEnergy op. “We hebben er een vierde partij bij gezocht: een marketing- en communicatiebureau.”

Hoe werkt thermoakoestiek?
Wat is nu zo bijzonder aan deze uitvinding? Herbert legt het graag uit. “Over het algemeen koel je een gebouw met koud water”, legt Berkhout uit. “Er is veel energie nodig om water op 8 tot 12 graden te krijgen. Bovendien heb je hiervoor koudemiddel nodig: een vrij giftig goedje genaamd CFK’s. Het is ook heel schadelijk voor de ozonlaag.” De compressor die je daarbij gebruikt, heeft bovendien regelmatig onderhoud nodig in verband met slijtage.
“Onze thermoakoestiek-techniek doet eigenlijk hetzelfde: het maakt koud water. Maar om koud water te verkrijgen, gebruiken wij heet water in plaats van elektra. Dat heb je in de zomer genoeg. Het hete water verkrijgen we namelijk via vacuümbuiscollectoren, waarmee we warmte van de zon winnen. In plaats van CFK’s gebruiken wij het element argon. Dit is onschadelijk voor het milieu. En we gebruiken geen compressor, maar geluidsgolven.”

Zonnehitte bespaart geld
Het gebruik van de hitte van de zon in plaats van elektriciteit, zorgt voor veel geldbesparing. “Maar veel partijen benaderen ons om andere redenen”, laat hij weten. “Want de besparing ligt vooral op het onderhoud, blijkt uit de praktijk. En het feit dat je geen CFK’s gebruikt. Dit wordt steeds meer gereguleerd. Binnenkort moet je zelfs boetes betalen voor dit middel.” 

Berkhout kan in deze fase nog geen namen noemen van klanten. “We hebben wel een aantal interessante businesscases. Een autoproducent gebruikt bijvoorbeeld spuitcabines, die ze ook moeten koelen. Compressoren liggen vaak in onderhoud en dan kan er een week lang niet worden gespoten. Hetzelfde geldt voor grote bakkerijen. Soms wordt het daar zo warm door alle gasovens die daar draaien. Dan bepaalt de CAO dat ze niet mogen werken. Het is dus belangrijk dat ze daar veel koelen. Wij kunnen hiervoor hun restwarmte gebruiken.”

Geïnteresseerden uit landen met veel zon
De geïnteresseerde partijen komen met name uit landen waar de zon vele uren schijnt. “Op de Hannover Messe in 2016 hadden we veel bezoekers uit India, Pakistan, Indonesië, Sri Lanka, Mexico, het Caraïbisch gebied en Dubai. Daar hebben ze veel behoefte aan het koelen van gebouwen met zonne-energie. Wij bouwen nu een prototype voor een klant. Zodra we tevreden zijn, gaan we seriematig bouwen.”

In Nederland schijnt de zon volgens hem niet genoeg om de investering eruit te halen. “Voor Nederland zou het wel interessant zijn voor de renovatiemarkt van kantoorpanden en fabriekspanden met voldoende dakoppervlakte. Veel airconditioningsystemen zijn nog niet afgeschreven, maar komt men wel koeling tekort. Je kunt extra koeling krijgen met onze machine in combinatie met de vacuümbuiscollectoren op het dak.” Berkhout verwacht begin 2018 de eerste orders voor de machine aan te nemen.

Foto: Een close-up van het warmtepomp-gedeelte in een testopstelling van het systeem.